کابل – ۲۶ اپریل ۲۰۲۵: د اتاري–واگه پولې تړل د هند او پاکستان ترمنځ وروستیو کړکیچونو وروسته د افغانستان او هند ترمنځ سوداګري جدي ګډوډې کړې ده. افغان سوداګر وېرېږي چې که دغه لاره تړلې پاتې شي، اقتصادي زیانونه به دوامداره شي.
د افغانستان د سوداګرۍ او پانګونې خونه تایید کړه چې د اتاري–واگه پولې تړل هر کال شاوخوا ۵۰۰ میلیون ډالره سوداګري اغېزمنه کړې ده. چارواکو خبرداری ورکړ چې که ځنډونه دوام وکړي، د افغانستان او هند ترمنځ سوداګري به په پراخه کچه راکم شي.
سوداگر امید حیدري له هند او پاکستان وغوښتل چې په سوله ییز ډول خپله شخړه حل کړي. هغه ټینګار وکړ چې د افغانستان صادروونکي، په ځانګړي توګه د کرنې سکتور، د اوسني بندیز له امله سخت زیانمن شوي دي.
د سوداګرۍ خونې د بورډ غړي خان جان الوکوزی حالت تشریح کړ. هغه وویل چې د افغانستان وچ میوې ډېره برخه د واگه لارې له لارې هند ته صادریږي او د لارې تړل یې لوی مالي زیانونه رامنځته کړي دي.
اوس مهال د افغانستان بندرونه تړلي دي او د مالونو لېږد ستونزې زیاتې شوي دي. الوکوزی څرګنده کړه چې د وچ میوو موسم روان دی او د تازه میوو موسم هم ژر راروان دی.
د وچو میوو د صادروونکو اتحادیې هم اضافي اندېښنې څرګندې کړې دي. د اتحادیې ویاند خالد رحماني وویل چې د چابهار بندر د خرابو زیربناوو له امله د بدیل په توګه کار نه شي کولی.
د افغانستان ډېری وچې میوې دودیزه توګه د اتاري–واگه لارې له لارې هند ته ځي. اوس صادروونکي د موسمي فرصتونو له لاسه ورکولو او مالي زیانونو په اړه اندېښمن دي.
د امنیتي چارواکو په وینا، هند او پاکستان دا پوله د اپریل په ۲۲ نېټه د هندي تر واک لاندې کشمیر کې د یوه غمیزمن برید وروسته وتړله. دغه پېښه لږ تر لږه ۲۶ کسان ووژل او ۱۷ نور یې ټپیان کړل چې سیمه ییز کړکیچ نور هم زیات کړ.
همدارنګه، افغان سوداګرو ټینګار وکړ چې پرته له یوې باثباته صادراتي لارې، د افغانستان اقتصاد لا زیات بې ثباته کېدای شي. دوی عاجلې ډیپلوماتیکې هڅې وغوښتې څو دا حیاتي سوداګریز لار بیرته پرانستل شي.
کارپوهان باور لري چې د پولو د پرانیستو چټکه بیا پیل د سیمه ییزو سوداګریزو اړیکو ساتنې او د افغان سوداګرو مالي زیانونو کمولو لپاره خورا مهم دی.