۷ مې ۲۰۲۵ — د اټومي وسلو لرونکو ګاونډیانو، هند او پاکستان ترمنځ تاوتریخوالی د هند-پاکستان د سرحدي بریدونو د لړۍ وروسته په خطرناکه توګه زیات شوی دی. دغه کورنۍ جګړې د چهارشنبې په سهار پیل شوې، کله چې هند د پاکستان او پاکستان تر کنټرول لاندې کشمیر په څو ځایونو کې د توغندیو بریدونه وکړل. دا پوځي عملیات چې “عملیات سندور” نومول شوی، ویل کیږي د اپرېل ۲۲ د پېه ګلم په سیمه کې د هندي سیلانیانو پر قاتل برید پورې اړوند ترهګرو بنسټونو پر نهو ځایونو هدف ونیول شو.
مرګونې بریدونه او ملکي تلفات
د پاکستان د پوځ د عامه اړیکو څانګې (آی ایس پي آر) تایید کړې چې لږ تر لږه ۲۶ ملکي کسان په هندۍ بریدونو کې وژل شوي او ۴۴ نور ټپیان شوي دي. دغه بریدونه د احمدپور شرقي ضلعې بهاولپور، مریدکې، شکروګر، مظفراباد، او کوټلي سیمو ته رسیدلي دي. په وژل شویو کې یوه درې کلنه نجلۍ، یوه ۱۶ کلنه نجلۍ او یو ۱۸ کلن هلک هم شامل دي. درې جوماتونه هم تخریب شوي دي.
لوې درستيز احمد شريف چودري په ناوخته شپه کې د ورکړل شوې بريفنګ پر مهال د دغو بريدونو سخت غندنه وکړه او ویې ویل چې دا «بې له دې چې کومه وجه ورکړل شي او بې توپیره تېري» دي. هغه دغه بریدونه د نړیوال قانون او د پاکستان د خپلواکۍ سرغړونه وبلله.
خو هند بیا دا ټینګار کوي چې د دوی بریدونه «دقیق بریدونه» ول چې په احتیاط سره یې د پاکستاني پوځ د مرکزونو مخنیوی کړی او یوازې یې هغه زیربناوې هدف کړې چې د وسله والو ډلو جیش محمد (JeM) او لشکر طیبه (LeT) پورې تړاو لري—چې دواړه یې د سرحدي ترهګرۍ په تور کې نیول شوي دي.
د ځوابي بریدونو او سرحدي نښتو حالت
پاکستان په زور ځواب ورکړ. د اطلاعاتو وزیر عطاءالله تارر په وینا، د پاکستان ځمکني ځواکونو د اوربند کرښې پر اوږدو کې د هندي ځواکونو سره نښتې پیل کړې دي، او پوځ لږ تر لږه پنځه هندي الوتکې او یو شمېر بې پیلوټه الوتکې (ډرونونه) او کوادکوپټرونه پرې غورځولي دي. د دفاع وزیر خواجه آصف زیاته کړه چې هندي سرتېري نیول شوي او د یوې هندي پلي پیاده بریګېډ مرکز تخریب شوی، خو دا ادعاوې د خپلواکو سرچینو له خوا لا نه دي تایید شوې.
د راپورونو له مخې، د پاکستاني توپچیانو ډزې په هند تر کنټرول لاندې کشمیر کې درې ملکي وګړي وژلي، پداسې حال کې چې هند وایي د پاکستاني ډزو په ځواب کې «متناسب» غبرګون ښيي.
J-10C او رافال: د هوايي ځواک نوې ننداره
لکه څنګه چې وضعیت پسې زیات شوی، د دواړو هیوادونو د هوايي ځواک توجه ډېره شوې ده. راپورونه ښيي چې د پاکستان د هوایي ځواک J-10C جنګي الوتکې چې له چینه اخیستل شوي او د PL-15 د هوا څخه هوا ته د ویشتلو وړتوګې لرونکي توغندي لري، په شخړه ځپلې هوايي ساحه کې فعالې دي. ویل کېږي چې J-10C الوتکو د ځوابي برید په لومړیو ساعتونو کې هندي الوتکې په نښه کړې او په لوړه هوښیارتیا سره د جګړې هوايي ګزمې پرمخ وړي.
په هندي اړخ کې، د فرانسې څخه اخیستل شوې رافال جنګي الوتکې چې د سویلي اسیا په پرمختللو الوتکو کې شمېرل کېږي، د عملیاتو سندور کې مهم رول لوبولی دی. رافال الوتکې د مېټیور توغندیو سره سمبالې دي چې د دقیقو ژورو بریدونو وړتیا لري او د هند د پوځي حالت یوه مهمه برخه ګڼل کېږي.
سره له دې چې رسمي پخلی نه دی شوی چې دغه دوه الوتکې یو پر بل مستقیمې مقابلې ته مخامخ شوي وي، د هوايي چارو څارونکي ګومان کوي چې دا کیدای شي لومړی ځل وي چې دواړه پرمختللي جنګي الوتکې د یوې فعالې شخړې پر مهال په ګډه عملیات ترسره کوي.
د هوايي فضا تړل او د ملکي خلکو ګډوډي
شخړه پراخه ګډوډي رامنځته کړې ده. دواړو هېوادونو په اغېزمنو سیمو کې هوايي ډګرونه تړلي دي. ایر انډیا، سپایس جیټ، او انډیګو خپلې پروازونه د جمونو، سری نګار، له او نورو شمالي ښارونو ته او له هغوی څخه لغوه کړي دي. د پاکستان نړیوال هوایي شرکت (PIA) خپلې الوتکې کراچۍ ته بیا لارښوونې کړي دي. قطر ایرویز هم د هوايي فضا د تړلو له امله په بشپړه توګه پاکستان ته خپلې پروازونه وځنډول.
د پاکستان په پنجاب صوبه کې ښوونځي او پوهنتونونه تړل شوي او روغتونونو کې د اضطراري حالت پروتوکولونه فعال شوي دي. د هند په کشمیر کې هم ورته خبرداری ورکړل شوی دی.
ډیپلوماټیکې پایلې او نړیوال غبرګونونه
نړیواله ټولنه ژوره اندېښنه ښيي. چین دغه بریدونه «د بخښنې وړ» وبلل او دواړه لوري یې له ځان کنترولولو وغوښتل. متحده عربي امارات او ترکیه هم ورته غږونه پورته کړل او پر ډیپلوماټۍ یې ټینګار وکړ.
په متحده ایالاتو کې د بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو او سناتوره جین شاهین دواړو د شخړې د کموالي غوښتنه کړې ده. راپورونه وایي روبیو له هندي او پاکستاني ملي امنیت سلاکارانو سره خبرې کړې دي. شاهین ټینګار کړی چې «ډیپلوماټیکه بوختیا» باید د پوځي اقداماتو پر ځای لومړیتوب ولري.
د هند د بهرنیو چارو وزیر ایس جایشانکار بیا خپله د هیواد دلیل تکرار کړ او وویل چې «نړۍ باید د ترهګرۍ پر وړاندې صفر زغمل وښيي.»
بیلابیل روایتونه
دواړه لوري په فعاله توګه د رسنیو په روایتونو کې خپل دریځونه جوړوي. د هند د مطبوعاتي معلوماتو اداره (PIB) د پاکستان هغه ادعاوې رد کړې چې هند ته لوی تاوانونه اوښتي، په داسې حال کې چې د پاکستان رسمي ټویټر (X) حسابونه ادعا کوي چې هندي سرتیرو په کرښې کې د سپین بیرغ جګولو سره تسلیم شوي—چې هند دا خبره نه ده منلې.
همدارنګه، د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت په سختو ټکو خبرداری ورکړی چې دغه بریدونه دواړه هېوادونه «د لویې شخړې» نږدې کوي. پاکستان د ملګرو ملتونو د منشور ۵۱ ماده راوړې چې خپل ځان ساتنې حق یې څرګند کړی دی.
راتلونکی وضعیت: یوه نازکه شېبه
دواړه هېوادونه په خپلو روایتونو او پوځي حالت ټینګې دي، نړۍ د دې پروازونو په نندارې کې ده چې دا د وروستیو کلونو یو له ترټولو متشنجو نقطو څخه دی—چې یا به ډیپلوماټۍ ته لاره ورکړي او یا مستقیمه جګړې ته لاړ شي. وضعیت لا هم بې ثباته او ډېر حساس دی. د دواړو لوریو په لاس کې اټومي وسلې دي، چې خطر ډېر زیات دی. هند وايي چې یې «ځان کنټرول کړی» او پاکستان ژمن دی چې خپله خپلواکي وساتي، خو د پراخې جګړې وېره په زیاتېدو ده. راتلونکې څو ساعته، او دا چې دواړه حکومتونه په کورني فشار او نړیوالو څارنو څنګه غبرګون ښيي، به ټاکونکي وي چې آیا سیمه بیرته یوې نازکې سولې ته رسي که نورې کړکېچنې شېبې پیل شي.