د ایران په بندر عباس ښار کې د هېواد په لوی سوداګریز بندر، شهید رجایي کې د شنبې په ورځ یوه خونړۍ چاودنه وشوه چې لږ تر لږه ۲۵ کسان په کې وژل شوي او نږدې ۸۰۰ ټپیان شوي دي. دغه چاودنه د هرمز د سمندرګي په مهمه لار نږدې رامنځته شوه، چې له لارې یې د نړۍ د تېلو شاوخوا ۲۰٪ برخه تېرېږي، چې سیمهییز ثبات ته یې اندېښنې لا زیاتې کړې دي.
د چاودنې تفصیل
چاودنه د شنبې د ورځې په لومړیو ساعتونو کې د شهید رجایي په بندر کې وشوه، چې د تهران له ښار څخه شاوخوا ۱۰۵۰ کیلومتره (۶۵۰ مېله) سویل ختیځ ته پروت دی. محلي راپورونه تاییدوي چې چاودنه له یوې داسې ذخیره ځایه رامنځته شوه چې پکې زیانرسونکي کیمیاوي مواد ساتل کېدل، چې په پایله کې لوی اور ولګېد. د ایران د ګمرکونو ادارې ویلي چې اورېدنه ممکن د چاودنې سبب شوې وي، خو نور جزئیات لا نه دي څرګند شوي.
د ایران دولتي خبري اژانس (ایرنا) د پېښې وروسته وحشتناکې انځورونه خپاره کړي چې په کې لوی اور د ټرېلرونو ټوله برخه نیولې، کوڅې له مات شویو شیانو ډکې دي او ژوندي پاتې کسان له ځایه تېښته کوي. د اور مړولو لپاره هیلیکوپټران هم کارول شوي، او بیړني ډلې په سختۍ سره د ښخ شویو کسانو د ژغورنې او ټپيانو د نږدې روغتونونو ته د انتقال کارونه کوي.
انساني اغېزې او غبرګون
بیړني خدمتونه په دوامداره توګه د پېښې د مدیریت لپاره شپه او ورځ کار کوي. د هرمزګان ولایت د کړکېچ مدیریت رئیس، مهرداد حسنزاده ویلي، سلګونه کسان ټپیان شوي چې ډیری یې د سوځیدنې او د الوتونکو ټوټو له امله جدي زخمونه لري. په بندر عباس او شاوخوا سیمو کې روغتیايي مرکزونه د ټپيانو د زیاتوالي له امله له سخت فشار لاندې دي. د ولایت د وینې د انتقال مرکز عاجله غوښتنه کړې چې د سخت ټپيانو د مرستې لپاره وینه ورکړل شي.
د ټولنیزو رسنیو له لارې خپاره شوي ویډیوګانې ښيي چې ټپیان په ګڼ شمېر روغتونونو ته وړل کېږي، پداسې حال کې چې د ژغورنې ډلې لا هم د ویجاړو سیمو کې د ژوندي پاتې کسانو د موندلو هڅې کوي. په یوه ویډیو کې یو سړی د چاودنې له پېښې څو شېبې مخکې د خلکو د وتلو غږ کوي، چې د پېښې د ګډوډۍ یوه روښانه انځور وړاندې کوي.
د شهید رجایي بندر اقتصادي او ستراتیژیک اهمیت
شهید رجایي بندر د ایران په سوداګریزو او ستراتیژیکو فعالیتونو کې مهم رول لري او د هېواد د کانټینر ټرافیک لویه برخه اداره کوي. دغه بندر د تیلو د زیرمو ټانکونو او پترو کیمیکل فابریکو کور هم دی. که څه هم د ایران د ملي تېلو د محصولاتو د تصفیې او وېش شرکت تایید کړی چې چاودنه د هېواد د تېلو زیربناوې نه دي زیانمنې کړې، خو د بندر اقتصادي اهمیت او د هرمز سمندرګي ته نږدې والی نړیوالې پاملرنه زیاته کړې ده.
چاودنه هغه مهال وشوه چې د ایران او امریکا لوړپوړو چارواکو ترمنځ په عمان کې خبرې روانې وې، چې د تهران د اتومي پروګرام په اړه وې. که څه هم د تخریب رسمي تصدیق نه دی شوی، د چاودنې وخت د پوښتنو وړ ګرځېدلی، په ځانګړي ډول د بندر د سایبري بریدونو تاریخ او په سیمه کې د جیوپولیتیکي ترینګلتیاوو په نظر کې نیولو سره.
د شهید رجایي بندر په اړه مخکیني پېښې
دا د شهید رجایي بندر لومړی ځل نه دی چې هدف ګرځول شوی دی. په مې ۲۰۲۰ کې، اسراییلي چارواکو باندې تور ولګول شو چې د بندر پر عملیاتو سایبري برید ترسره کړی و. دغه برید د ترانسپورت په بهیر کې لوی ګډوډي رامنځته کړه، چې د بارونو په رسیدو کې ځنډونه او د څو ورځو لپاره د بندر فعالیتونو ته زیان ورسولو. دغه چاودنه، چې د ایران او اسراییلو تر منځ ترینګلو اړیکو سره یو ځای شوې، د احتمالي ناوړه عمل په اړه شکونه راپارولي، که څه هم کوم مستقیم تړاو نه دی موندل شوی.
روانه پلټنه او رسمي غبرګونونه
د ایران حکومت د وژل شوو کسانو کورنیو ته تسلیت څرګند کړی او ژمنه کړې چې د چاودنې د لامل د معلومولو لپاره بشپړ تحقیقات به وکړي. ولسمشر مسعود پیزشکيان او نور لوړپوړي چارواکي ویلي چې مسؤل کسان به محاسبه کړي، که څه هم لومړني راپورونه د زیانرسونکو موادو ناسم مدیریت د ممکنه علت په توګه یادوي.
پلټنې په دوام سره، چارواکي د روان اور د کنټرول او د نورو زیانونو د مخنیوي لپاره هڅې کوي. هیلیکوپټرونه لا هم اور ته اوبه غورځوي او د سیمې د اور وژنې ډلې د اور د کنټرول لپاره راجلب شوي دي.
سیمهییز او نړیوالې پایلې
دا چاودنه په داسې وخت کې رامنځته شوې چې په منځني ختیځ کې ترینګلتیاوې لوړې دي. د هرمز سمندرګي چې د شهید رجایي بندر ته یوازې څو کیلومتره لیرې پروت دی، د نړۍ د تیلو د لېږد لپاره یو مهم تنگګذر ګڼل کېږي. دغه پېښه د نړیوالو کشتيو د امنیت په اړه اندېښنې راپاروي، په ځانګړي ډول د سیمې د سمندري بریدونو او جیوپولیتیکي ناپایداري تاریخ ته په کتو.
دغه چاودنه د ایران د توغندیو د تیلو او زیانرسونکو کیمیاوي موادو د زیرمو په اړه روانې اندېښنې هم راژوندي کوي. راپورونه ښيي چې دغه بندر سږکال د راکټ د تیلو ځینې محموله ترلاسه کړې، چې ښايي د ایران د توغندیو د پرمختیا پروګرام سره تړاو ولري. که څه هم چارواکو دغه راپورونه نه دي تایید کړي، خو د دغو موادو شتون د امنیتي تدابیرو او د خطرناکو کیمیاوي موادو د ذخیرې پر ځای په اړه پوښتنې راپورته کوي، په ځانګړي ډول کله چې دا مواد د سوداګریزو مرکزونو نږدې ساتل کېږي.
په شهید رجایي بندر کې دغه چاودنه یوه بشري، اقتصادي، او جیوپولیتیکي غمژنه ده چې پراخې پایلې لري. لکه څنګه چې د ژغورنې عملیات روان دي او پلټنې پرمخ ځي، نړیواله پاملرنه د سیمې پر امنیت او د نورو احتمالي ترینګلتیاوو پر امکاناتو تمرکز لري. د ایران د متحده ایالاتو سره روانې اتومي خبرې او د بندر ستراتیژیک موقعیت د دې پېښې اهمیت نوره هم زیاتوي.
یادونه: دغه راپور د رسمي سرچینو او روانو تازه معلوماتو پر بنسټ چمتو شوی دی. که څه هم د معلوماتو د دقت لپاره ټولې هڅې شوي، د پېښې اړوند جزییات ممکن د نورو پلټنو په ترڅ کې بدل شي. زموږ پوښښ بېطرفانه دی او هدف یې د شته حقایقو روښانه کول دي.